Ik krijg vaak de vraag hoe iemand er voor kan zorgen dat hij straks niet aansprakelijk is voor de schulden van een nog niet overleden familielid. Die vraag komt voort uit de (wereldwijd vrij unieke) regeling dat een erfgenaam in Nederland volledig aansprakelijk wordt voor de schulden van degene die overleden is als hij de erfenis niet verwerpt of beneficiair aanvaart.

Mr. Ernst Loendersloot, Senior kandidaat notaris te Maastricht. Fotograaf: Bert Beelen

Mr. Ernst Loendersloot, Senior kandidaat notaris te Maastricht. Fotograaf: Bert Beelen

Je bent die schulden niet zelf aangegaan, maar je erft ze wel. Het kan dus zijn dat de hele erfenis toekomt aan de schuldeisers en dat er voor jou niets overblijft. Sterker nog, als de erfenis niet voldoende is om alle schuldeisers tevreden te stellen, zul jij uit je eigen vermogen moeten bijpassen en zou je zelfs failliet kunnen gaan.

Bijkomend probleem is dat veel erfgenamen zich er niet van bewust zijn dat ze in deze situatie terecht kunnen komen door het verrichten van een simpele handeling.

Pak die portemonnee niet weg

Laat ik een voorbeeld geven:

Oom Henk is niet getrouwd en wordt op straat aangereden. In het ziekenhuis overlijdt hij aan zijn verwondingen maar zijn nicht Jolanda was gelukkig voor hem wel op tijd aan zijn sterfbed. Een zuster had namelijk in de portemonnee van oom Henk een briefje gevonden met haar naam en telefoonnummer.

Na het overlijden van haar oom besluit Jolanda om de kleren die haar oom aanhad toen hij werd aangereden en zijn portemonnee en bril mee te nemen. De kapotte kleren gooit ze weg, de bril legt ze bij oom Henk thuis op zijn bureau en de portemonnee met zijn pasjes en cashgeld legt ze bij haar thuis in de kluis omdat ze niet wil dat een dief die steelt als er ingebroken zou worden bij haar oom. Ook het dievengilde leest de uitvaartberichten in de krant.

Huidige wetgeving

Onder de huidige wetgeving is Jolanda door deze handelingen ineens aansprakelijk voor alle schulden van haar oom. Heeft hij veel op krediet of met zijn creditcard gekocht bij internetwinkels en woonde hij in een huurwoning, dan is de kans groot dat, als je alles optelt, oom Henk meer schulden dan bezittingen nalaat en dat Jolanda dus haar eigen spaargeld moet gebruiken om alle schuldeisers af te betalen.

Dit vond de wetgever uiteindelijk zo’n vervelende consequentie van de huidige wettelijke regeling dat onlangs een wetsvoorstel is aangenomen met als titel Bescherming Erfgenamen tegen Schulden.

Nieuwe wetgeving

Maar voordat u nu de vlag uitsteekt, moet ik u waarschuwen. De nieuwe regeling zet niet het oude basis-principe opzij. Als erfgenaam ben je nog steeds met je eigen geld verantwoordelijk voor de schulden van de overledene. Wat nu wel geregeld is, is dat niet meer iedere handeling die een erfgenaam verricht al tot dat vervelende gevolg leidt. Alleen die akties die leiden tot een benadeling van een schuldeiser vallen er onder.

Oom Henk en nicht Jolanda volgens de nieuwe regels

Laten we de situatie van oom Henk en Jolanda eens met de nieuwe regeling in gedachten gaan bekijken.

Door het meenemen van de gescheurde kleren worden schuldeisers niet benadeeld. Die kleren hebben geen waarde (meer) en dus is Jolanda door die weg te gooien niet aansprakelijk geworden.

De bril legt ze keurig op het bureau van haar oom, waardoor de schuldeisers die desnoods kunnen proberen te verkopen om nog iets van geld binnen te halen. Dus ook hier is geen probleem.

Maar de portemonnee is lastiger. Jolanda heeft de beste bedoelingen (voorkoming van diefstal) maar dat weet alleen zij. Ondertussen heeft ze wel het contante geld van haar oom bij haar thuis opgeborgen. Dus daar kunnen de schuldeisers niet meer aan komen. Waarschijnlijk is Jolanda door die portemonnee mee te nemen toch aansprakelijk voor alle schulden.

Kun je dit botte pech noemen omdat Jolanda niet wist hoe de (nieuwe) wet in elkaar steekt ? Ik vrees van wel.

Tip: YouTube

Ik heb overigens wel een tip voor Jolanda. Als ze gezorgd had dat ook andere mensen wisten dat ze de portemonnee alleen mee nam om die veilig op te bergen, dan was er waarschijnlijk niets aan de hand geweest. Ze had een briefje kunnen neerleggen bij de bril op het bureau waarin ze haar bedoeling had genoteerd. Maar briefjes raken wel eens kwijt. Dus misschien had ze haar smartphone moeten pakken, de video-functie moeten activeren, vertellen dat ze de portemonnee met pasjes en geld mee ging nemen om veilig op te bergen en vervolgens die opname op YouTube zetten. Dan had ze namelijk duidelijk bewijs gehad van haar bedoelingen.

Zolang de wetgever niet afstapt van het (in de wereld vrij unieke) uitgangspunt dat erfgenamen volledig aansprakelijk zijn voor de schulden van de overledene, zal iedereen die erfgenaam blijkt te zijn, voorzichtig moeten optreden.

Misschien moeten Nederlandse notarissen een eigen YouTube opzetten waar iedereen een filmpje kan uploaden ? Dan kan daar ook door notarissen voorlichtingsmateriaal worden geplaatst om iedereen te waarschuwen en te helpen. Een naam voor die site heb ik al: www.help-ik-ben-erfgenaam.nl

Let op

De eerste waarschuwing voor die site heb ik ook al:
de nieuwe regeling gaat (waarschijnlijk) pas in op 1 september 2016. Dus overlijdt jouw oom Henk vóór die datum, dan helpen videofilmpjes niets als je de portemonnee meeneemt. Laat die maar lekker voor de dieven liggen.

Wil je hierover wat laten weten, stuur dan een mail.  

Printversie: Klik hier.

%d bloggers liken dit: