Onlangs las ik over een tuchtrecht-uitspraak die weer eens leert dat je mensen wel voor, maar niet in het hoofd kunt kijken. Als notaris moet je in je werk daarmee rekening houden. Dat betekent helaas ook dat je in gesprekken met klanten altijd op je hoede moet zijn.
Ernst Loendersloot bij Samen voor Maastricht. Foto 3.
Hoe kan iemand misbruik maken van een besproken regeling ? Zijn alle partijen even goed op de hoogte van de voor- en nadelen van een voorgestelde werkwijze ? Moet een partij door mij in bescherming genomen worden tegen zichzelf omdat hij of zij te goed van vertrouwen is ? Deze en andere vragen spelen constant mee omdat de notaris onpartijdig is, maar ook moet zorgen voor een goede balans tussen partijen.
Achterdocht in de praktijk gebracht
Graag maak ik dat alles concreet aan de hand van de zogeheten spijtoptantenregeling die een centrale rol speelde in de gemelde uitspraak.
Zoals je weet kun je trouwen zonder of juist na het maken van huwelijkse voorwaarden. Ook is het mogelijk om tijdens je huwelijk alsnog huwelijkse voorwaarden op te stellen dan wel de bestaande afspraken te wijzigen. Daar heb je dan goede redenen voor, maar het kan wel betekenen dat je minder of juist meer vermogend wordt, terwijl je echtgenoot of echtgenote meer of juist minder vermogen zal hebben. Normaal gesproken is een dergelijke wijziging een belastbare schenking, maar de belastingdienst maakt het niet moeilijker dan nodig is en kent de spijtoptantenregeling.
In deze casus waren een man en vrouw zonder het maken van huwelijkse voorwaarden getrouwd. Dus gold dat zij in de wettelijke (algehele) gemeenschap van goederen waren gehuwd. De helft van het vermogen van de man was dus van de vrouw geworden en andersom en beiden waren ze aansprakelijk geworden voor de schulden die eerst alleen voor rekening van de ander kwamen.
Binnen de door de fiscus gestelde termijn kwamen de man en de vrouw er achter dat dit niet handig was. De man wilde, volgens zijn zeggen, zijn vrouw beschermen tegen de aansprakelijkheid op grond van bedrijfsrisico’s. De vrouw vond alles wel goed en vroeg verder ook niet naar de waarde van het bedrijf. Hun notaris stelde daarom huwelijkse voorwaarden op.
Daarin werd geregeld dat een situatie ontstond alsof dit echtpaar van meet af aan huwelijkse voorwaarden had gehad waarbij het bedrijf geheel en al voor rekening en risico van de man kwam. Het gehele bedrijf werd daarom ook van de man en die hoefde daar geen vergoeding voor te betalen aan de vrouw.
Dankzij de fiscale spijtoptantenregeling werd er geen aanslag schenkbelasting opgelegd ondanks het feit dat de man dus het halve bedrijf gratis kreeg van de vrouw.
Helaas stelde de man dit altruïsme van de vrouw niet op prijs, althans een tijdje later wilde hij van haar scheiden. Toen kwam ook aan het licht dat het bedrijf een florerende onderneming was en het best meeviel met de bedrijfsrisico’s waartegen de vrouw beschermd moest worden. Het bedrijf was ruim € 1 miljoen waard. Maar de vrouw had daar nu geen recht meer op omdat zij in goed vertrouwen aan haar man al haar aanspraken op dat bedrijf had overgedragen zonder er iets voor terug te vragen.
Vertrouw dus niet zondermeer je man. Het huwelijk heeft ook een zakelijke kant.
Als notaris moet je in zo’n situatie op je hoede zijn. Beseft de vrouw wel waar het om gaat ? Om welke knikkers gaat het eigenlijk ? Vragen naar de jaarrekening of een accountsverklaring zou door de man waarschijnlijk niet op prijs zijn gesteld, maar dan was wel boven water gekomen dat de door de man opgegeven reden – ik wil mijn echtgenote beschermen tegen de schuldeisers uit mijn onderneming – niet strookte met de werkelijkheid. Daardoor zou de (onkundige) vrouw beschermd zijn tegen haar eigen goedgelovigheid.
Hoe het nu afloopt voor de vrouw durf ik niet te zeggen, maar ik vermoed dat er nog een aantal rechtszaken gevoerd zullen worden tegen haar ex-echtgenoot en de notaris omdat ze zich bedrogen zal voelen nu een simpele handeling als het tekenen van de huwelijkse voorwaarden haar achteraf gezien ruim € 500.000,- heeft gekost.
Zo makkelijk van vertrouwen als ze was, zal ze waarschijnlijk nooit meer zijn. En een andere man die lieve woordjes in haar oor fluistert zal ze waarschijnlijk nooit meer geloven op zijn mooie blauwe ogen.
Wil je hierover wat laten weten, stuur dan een mail.
